««« Terug naar ZOAB nieuws
 
Rechtsbescherming waterbewoner onder de loep

Vorig jaar is een onderzoek gestart naar de mogelijkheden om de rechtsbescherming voor waterbewoners te verbeteren. Het zogenaamde Rigo-rapport heeft eindelijk het licht gezien. Ook na meerdere lezingen hebben de opstellers mij niet kunnen overtuigen van hun standpunt dat een volledig publiekrechtelijk stelsel de beste waarborgen biedt. In ieder geval niet voor de groep waarom het draait: de waterbewoner. Overigens pretendeer ik niet het hele spectrum uitputtend te behandelen.

Laten we beginnen met eigendom. Het meest omvattende recht is de eigendom. Grond in eigendom hebben, ongeacht of dit boven of onder water is, biedt dan ook privaatrechtelijk de meeste zekerheid. Dit omdat de eigendom tegenover iedereen werkt en in voorkomende gevallen resulteert in schadeloosstelling door degene die inbreuk maakt op dit recht.
Publiekrechtelijk biedt opname van de ligplaats in het bestemmingsplan meer garanties dan opname in een aanwijzingsbesluit. De procedure voor een bestemmingsplan is met vele waarborgen omkleed en is bestendiger dan een ligplaatsenverordening met een aanwijzingsbesluit en vergunningstelsel. Een opmerking over die mantra 'flexibiliteit': overheden moeten zich ervan bewust worden dat wonen op het water net zo min flexibel is als wonen op de wal. Ook al woont iemand op een varend woonschip, de beperkingen die overheden opleggen ten aanzien van het vrijelijk afmeren/ligplaats innemen maken dat die flexibiliteit heden ten dage ver te zoeken is.
Ook flexibilteit is daarom geen rechtvaardigingsgrond voor een ongelijke behandeling van wonen op het water en wonen op de wal. In een bestemmingsplan is vervolgens de bestemming wonen te prefereren boven bijvoorbeeld 'water' met als functie 'ligplaats woonschip'.
Liggeld heffen volgens een huurcontract kan meer zekerheid bieden dan liggeld heffen volgens precario. Randvoorwaarde is dat de huurbescherming voor onroerend wordt uitgebreid naar ligplaatsen. Ook de huurprijsbescherming moet worden doorgetrokken naar ligplaatsen. In beginsel is een huurovereenkomst niet overdraagbaar, maar naar mijn mening staat de wet ook nu niet in de weg aan partij-afspraken hierover. Ook een clausule over wijziging van de huurprijs bij overdracht kan door partijen worden opgenomen. Zo blijft inzichtelijk welke huur een rechtsopvolger gaat betalen. Een precariobelasting heeft niet de voorkeur, omdat de hoogte van deze belasting slecht(s) wordt gecontroleerd door de gemeenteraad. Zolang de publiekrechtelijke beslissers hun maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen ten aanzien van de hoogte van precario, is er niet zoveel mis met liggeld heffen volgens deze systematiek. De praktijk wijst echter uit dat precario het enige middel is waarmee overheden gelegitimeerd en ongeclausuleerd roofbouw op de portemonnee van de inwoner kunnen plegen. Bijkomend effect is dat precariobelasting niet wordt meegewogen in de woonlasten. Statistisch gaat deze groep inwoners er dus niet op achteruit als de precariobelasting wordt verhoogd van 125 euro vorig jaar naar 750 dit jaar (hetgeen nu veelvuldig wordt toegepast om de gemeentelijke begroting rond te krijgen). Als gevolg van die democratische legitimatie, toetst de rechter in beginsel marginaal. Kanttekening bij de heffing van precario ex art 228 Gemeentewet is, dat deze belasting mogelijk op gespannen voet staat met een bestemming als 'ligplaats woonschip' (en mogelijk ook met een aanwijzingsbesluit). Liggeld kan ook via art. 229 Gemeentewet worden geheven, maar zoals procedures in het verleden hebben aangetoond, heeft een gemeente grote moeite met het maken van de juiste kostentoerekening.

Alle alternatieven en combinaties in een matrix geplaatst en vervolgens op rangorde gezet, kom ik tot de volgende constateringen.

In de rangorde 'zekerheid' komt onderaan verordening/aanwijzingsbesluit in combinatie met precario ex art 228 Gemeentewet. Overheidsbaten: liggeld, optioneel woz en rzb. Tweede is de verordening/aanwijzingsbesluit samen met liggeld ex art 229 Gemeentewet. Overheidsbaten: liggeld, optioneel woz en rzb. De derde mogelijkheid is opname in bestemmingsplan in combinatie met liggeld ex art. 229 Gemeentewet. Overheidsbaten: liggeld, optioneel woz en rzb. Vierde in rangorde is opname in bestemmingsplan samen met huurcontract, op voorwaarde dat huur(prijs)bescherming wettelijk is geregeld. Overheidsbaten: optioneel liggeld, optioneel woz en rzb. Vijfde in de rangorde is de eigendom zonder bijbehorende bestemming, maar wel toestemming/vergunning voor het gebruik van de grond (onder water) als ligplaats voor een woonschip of ontheffing voor verbod tot gebruik als ligplaats. Overheidsbaten: liggeld, optioneel woz en rzb. Zesde en meeste zekerheid biedende is de eigendom in combinatie met opname in het bestemmingsplan. Overheidsbaten: woz en optioneel rzb. (Voor alle duidelijkheid: de woz wordt als optioneel aangeduid, omdat de gemeente als eigenaar zichzelf geen woz-aanslag oplegt, deze optie kan dus alleen worden geactiveerd door de gemeente indien de grond eigendom is van waterschap, provincie, bedrijf of particulier). Een complicerende factor is of een woonschip als bouwwerk in de zin van de Wabo (Woningwet) moet worden beschouwd. De Afdeling oordeelt van wel en dat oordeel staat haaks op het standpunt van de wetgever. De Woningwet is niet geschreven voor woonschepen, zoals blijkt uit de parlementaire geschiedenis. De wetgever heeft ook nadien deze wet nooit bedoeld voor woonschepen, daarmee is dus ook de Wabo niet op woonschepen van toepassing voor zover het gaat om het woonschip zelf.

De opdracht was na te gaan welke mogelijkheden er zijn om de rechtsbescherming van waterbewoners te verbeteren. Buiten de algemene bestuursrechtelijke beschermingsregels en wat -casuïstische- rechtspraak, kent de waterbewoner helemaal geen woonbescherming. Tot zover hebben de onderzoekers dat ook wel begrepen, maar hun conclusie schiet toch echt te kort. Zeker mevrouw Grooten, een van de opstellers, weet of moet weten dat een volledig publiekrechtelijk stelsel geen remedie biedt voor de gaten in de rechtsbescherming van waterbewoners. De huidige wetgeving biedt überhaupt geen rechtsbescherming aan de waterbewoner. Zoals de opstellers al opmerken, is het een politieke keuze óf de rechtsbescherming verbetering behoeft. Als dat niet zo was, waarom dan dit rapport? Die politieke keuze is toch al gemaakt, doordat de politieke partijen hebben aangedrongen op een onderzoek? Rigo afficheert zich als onafhankelijk en heeft zwaargewichten op dit onderzoek gezet. Ik kan mij niet aan de indruk onttrekken dat die onafhankelijkheid heeft moeten wijken voor een ambtelijk wenselijke uitkomst.

De tijd is aangebroken om de wetten open te breken en de huidige en toekomstige waterbewoners dezelfde rechten te geven als de walbewoners. De plichten, voor zover die niet al zwaarder wegen dan die voor walbewoners, kennen we al en behoren ook in evenwicht te worden gebracht. Neem in de standaarden voor bestemmingsplannen op dat wonen ook betreft 'ligplaats/woonschip/woonark/drijvende woning' . Wijzig het BW en de overige wetten zodat de grond onder water verhuurd als ligplaats woonschip/woonark/drijvende woning ook onder de huurbescherming en huurprijsbescherming valt. Grosso modo vechten de waterbewoners al jaren voor deze wettelijke beschermingsconstructies.

(Een kleine, maar niet onbelangrijke correctie op het rapport van Rigo: een woonschipbewoner die grond (onder water) huurt van een publiekrechtelijke rechtspersoon, komt niet uit bij de bestuursrechter. Huurgeschillen vallen onder de competentie van de kantonrechter.)

Liesbeth Koning

   
««« Terug naar ZOAB nieuws  
   
 
Menu

 

 
 
 
 
 
SNEL MENU AANMELDEN
 
Aanmelden Nieuwsbrief voor het laatste nieuws of belangrijke mededelingen
Klik hier om je aan te melden

Aanmelden als lid van de Vereniging ZOAB en krijg toegang tot de site
Klik hier om je aan te melden

FORUM

Praat mee in het Forum van ZOAB
over van alles met en over
en om het wonen op het water.

Klik hier om je aan te melden

CONTACT

Het algemene e-mailadres van
ZOAB voor alle vragen: info@zoabrotterdam.nl

Bankrekening: ING 8129483

       
© 2013 Vereniging ZOAB Rotterdam | lid worden | Opzeggen | Contact | Privacy Beleid |